Thực hiện EVFTA, tổng thể thu từ hoạt động xuất nhập khẩu không giảm

Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) đã chính thức được Quốc hội phê chuẩn mở ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam khi nhiều dòng thuế xuất nhập khẩu về 0%. Theo phân tích của Bộ Tài chính, với các giải pháp tái cơ cấu nguồn thu, việc áp dụng Hiệp định này cơ bản không tác động tổng thể đến thu từ xuất nhập khẩu.

Xóa bỏ 48,5% số dòng thuế nhập khẩu

Liên minh châu ÂU (EU) hiện là đối tác thương mại lớn thứ tư của Việt Nam, sau Trung Quốc, Hàn Quốc, Hoa Kỳ. Về xuất khẩu, EU là đối tác xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam, chỉ sau Hoa Kỳ. Khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, EU xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với khoảng 85,6% số dòng thuế, tương đương 70,3% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU. Sau 7 năm kể từ khi Hiệp định có hiệu lực, EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với 99,2% số dòng thuế, tương đương 99,7% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Đối với khoảng 0,3% kim ngạch xuất khẩu còn lại, EU cam kết dành cho Việt Nam hạn ngạch thuế quan với thuế nhập khẩu trong hạn ngạch là 0% ngay khi Hiệp định có hiệu lực.

Hiệp định EVFTA đã được Nghị viện châu Âu phê chuẩn vào ngày 12/2/2020 và Hội đồng châu Âu thông qua vào ngày 30/3/2020, đồng thời đã được Quốc hội Việt Nam phê chuẩn vào sáng 8/6/2020. Theo quy định của Hiệp định, Hiệp định sẽ có hiệu lực vào ngày đầu tiên của tháng thứ 2 sau tháng mà các bên đã thông báo cho nhau về việc hoàn thành các thủ tục pháp lý tương ứng để Hiệp định này có hiệu lực hoặc một thời điểm mà hai bên thống nhất với nhau. Dự kiến Hiệp định có hiệu lực trong một hai tháng tới.

Theo bản Hiệp định được Quốc hội phê chuẩn, Việt Nam cam kết sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu ngay khi Hiệp định có hiệu lực với 48,5% số dòng thuế, tương đương 64,5% kim ngạch nhập khẩu từ EU và sau 10 năm là khoảng 99% số dòng thuế, tương đương 99,8% kim ngạch nhập khẩu từ EU. Đối với số dòng thuế còn lại, Việt Nam sẽ có lộ trình trên 10 năm hoặc dành ưu đãi cho EU trên cơ sở hạn ngạch thuế quan của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Lộ trình cam kết xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với một số nhóm mặt hàng chính của Việt Nam như sau: ô tô (sau 9 năm đối với ô tô phân khối lớn trên 3.000cc cho động cơ xăng và trên 2.500cc cho động cơ diesel và 10 năm đối với các loại ô tô còn lại); linh kiện, phụ tùng ô tô (tối đa 7 năm); hóa chất (tối đa 7 năm); đồ uống có cồn (tối đa 10 năm); thịt bò (3 năm), thịt lợn đông lạnh (7 năm), thịt gà (10 năm); sữa và sản phẩm sữa (3-5 năm); cá và các sản phẩm cá (3-7 năm); thuốc lá, xì gà (15 năm); máy móc thiết bị (tối đa 7 năm);…

Cùng với đó, Việt Nam cam kết xóa bỏ thuế xuất khẩu với hàng hóa xuất khẩu sang EU với lộ trình lên đến 15 năm, trừ những mặt hàng được duy trì thuế xuất khẩu tập trung vào một số nhóm hàng quan trọng như dầu thô, than đá (trừ than để luyện cốc và than cốc),…

Phân tích tác động của Hiệp định này với doanh nghiệp Việt Nam, ông Hà Duy Tùng – Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Tài chính nhận định: Có thể thấy FTA này mang lại nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp xuất khẩu những mặt hàng chủ lực của Việt Nam như thủy sản, dệt may, giày dép, nông sản nhiệt đới,… Đối với ngành thủy sản, mặt hàng thủy sản là mặt hàng chịu thuế cao của EU. Việc EU xóa bỏ thuế nhập khẩu ngay hoặc có lộ trình với hầu hết các mặt hàng thủy sản, đặc biệt là mặt hàng tôm sẽ tạo điều kiện cho thủy sản xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường EU có sức cạnh tranh hơn so với các nước có lợi thế xuất khẩu thủy sản như Thái Lan, Philippines,…

Đối với ngành da giày, mức thuế suất bình quân gia quyền EU áp dụng đối với giày dép nhập khẩu từ Việt Nam hiện là 12,4%. Theo đó, EU cam kết xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với giày dép có đế ngoài bằng cao su, plastic, da thuộc hoặc da tổng hợp và mũ giày bằng da thuộc có xuất xứ Việt Nam sau 3-7 năm kể từ khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực. Các sản phẩm giày dép còn lại sẽ được xóa bỏ thuế nhập khẩu ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Đối với ngành dệt may, mức thuế suất bình quân EU đang áp dụng đối với hàng dệt may xuất khẩu của Việt Nam đang là 12%. Theo cam kết trong Hiệp định EVFTA, EU sẽ xóa bỏ thuế ngay khi Hiệp định có hiệu lực đối với hầu hết nguyên vật liệu ngành dệt may, và xóa bỏ thuế nhập khẩu với lộ trình 3-7 năm đối với quần áo thành phẩm các loại.

Các sản phẩm nông sản nhiệt đới là mặt hàng thế mạnh của Việt Nam lại không phải là mặt hàng được bảo hộ lớn của EU. Vì vậy, khi EU xóa bỏ thuế nhập khẩu ngay khi Hiệp định có hiệu lực theo cam kết EVFTA, Việt Nam sẽ có cơ hội tăng kim ngạch hàng nông nghiệp xuất khẩu chủ lực vào thị trường này.

Bên cạnh đó, một số ngành hàng sẽ chịu sức ép cạnh tranh hơn như: ô tô, dược phẩm, chăn nuôi,… Ngoài ra, các mặt hàng nông thủy sản của Việt Nam dù có lợi thế khi EU giảm thuế nhập khẩu nhưng cũng vẫn phải đáp ứng yêu cầu của EU về an toàn thực phẩm.

Tiếp tục tái cơ cấu nguồn thu

Về tác động đối với thu ngân sách, ông Hà Duy Tùng cho hay: Thực tế thu thuế từ hoạt động xuất nhập khẩu giai đoạn trước năm 2015 tăng tương đối nhanh. Giai đoạn trước khi Việt Nam gia nhập WTO (2001-2006) thì thu từ hoạt động xuất nhập khẩu tăng khoảng 16,7%/năm, giai đoạn từ 2007-2014 có tốc độ tăng khá cao, trung bình hơn 20%/năm, có năm tăng 40-47%. Có được kết quả này là nhờ kim ngạch xuất nhập khẩu tăng mạnh qua các năm và thuế nhập khẩu nói chung, trong các Hiệp định Thương mại tự do nói riêng đang trong lộ trình giảm dần, chưa xoá bỏ hoàn toàn. Sau năm 2015, tỷ trọng thu ngân sách nhà nước từ thuế nhập khẩu trên tổng thu ngân sách nhà nước có xu hướng giảm do thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt ngày càng vào lộ trình cắt giảm sâu. Nếu năm 2017 chiếm 21,85%/tổng thu NSNN của Tổng cục Hải quan thì năm 2018 còn 17,4% và đến năm 2019 chỉ còn khoảng 16,7%/tổng thu.

Mặc dù vậy, quy mô thu NSNN từ thuế tăng nhanh. Tính chung giai đoạn 2001-2010, thu nội địa tăng khoảng 5,1 lần, thu từ dầu thô tăng khoảng 1,3 lần và thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu tăng khoảng 2,9 lần.

Việc cắt giảm thuế theo các cam kết FTA chỉ cắt giảm thuế nhập khẩu, thu từ hoạt động xuất nhập khẩu vẫn còn các sắc thuế khác như giá trị gia tăng, tiêu thụ đặc biệt… vẫn được thực hiện theo quy định hiện hành. Thực tế thì số thu tuyệt đối từ hoạt động xuất nhập khẩu vẫn tăng qua các năm là do kim ngạch xuất nhập khẩu tăng mặc dù chúng ta có thực hiện cắt giảm thuế nhập khẩu theo cam kết.

Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế, thực hiện các chính sách xã hội, ông Hà Duy Tùng chia sẻ: Bộ Tài chính đã và đang thực hiện tái cơ cấu nguồn thu, mở rộng cơ sở thu thuế, tăng thu nội địa. Bên cạnh đó là tiếp tục hoàn thiện thể chế để tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất và cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; cải cách, hiện đại hóa cơ quan Thuế, cơ quan Hải quan, tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh doanh.

Nguồn: copy