[Chuyên ngành] Cần thiết xóa bỏ thế độc quyền vàng miếng: Hướng đến thị trường minh bạch và hiệu quả | Singhang Logistics 2025

Trong bối cảnh thị trường vàng liên tục biến động và giá vàng trong nước chênh lệch quá lớn so với giá vàng thế giới, chỉ đạo mới đây của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc xóa bỏ thế độc quyền vàng miếng, phát triển thị trường minh bạch và cạnh tranh lành mạnh đã thu hút sự chú ý của dư luận và giới chuyên gia. Đây là bước đi cần thiết để thiết lập một thị trường vàng ổn định, đồng thời tận dụng nguồn lực vàng trong dân cho mục tiêu phát triển kinh tế quốc gia.

Từ chính sách độc quyền đến yêu cầu đổi mới

Chính sách quản lý thị trường vàng được thiết lập qua Nghị định 24/2012/NĐ-CP trong bối cảnh nền kinh tế từng bị “vàng hóa” nghiêm trọng. Khi đó, người dân sử dụng vàng như một phương tiện thanh toán, tích trữ, dẫn tới tình trạng bất ổn tài chính và ngoại hối. Việc Nhà nước độc quyền sản xuất và kinh doanh vàng miếng thông qua Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và chỉ định duy nhất SJC đúc vàng là giải pháp phù hợp để chống “vàng hóa”, bảo đảm an toàn tài chính vĩ mô.

Tuy nhiên, theo đánh giá của GS.TS Hoàng Văn Cường, đại biểu Quốc hội, chuyên gia kinh tế, hiện tại bối cảnh đã thay đổi. Giao dịch thanh toán bằng vàng gần như không còn, người dân chủ yếu sử dụng tiền tệ. Do đó, việc duy trì độc quyền vàng miếng hiện nay không còn phù hợp. Độc quyền nhập khẩu và sản xuất vàng dẫn đến sự chênh lệch lớn giữa giá vàng trong nước và quốc tế, gây thiệt hại cho người tiêu dùng và tạo ra thị trường thiếu minh bạch.

Mở cửa thị trường vàng – nhưng phải có điều kiện

Theo GS.TS Hoàng Văn Cường, việc xóa bỏ thế độc quyền không đồng nghĩa với việc buông lỏng quản lý. Ngược lại, Nhà nước vẫn phải thực hiện vai trò quản lý chặt chẽ, song song với việc cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất và kinh doanh vàng miếng.

Những điều kiện cần thiết để tham gia thị trường vàng miếng:

1. Năng lực tài chính vững mạnh: Doanh nghiệp phải có tiềm lực tài chính để đảm bảo hoạt động nhập khẩu, sản xuất và kinh doanh vàng mà không gây tác động xấu đến dự trữ ngoại hối quốc gia.

2. Uy tín và hệ thống kiểm soát chất lượng: Vàng là tài sản có giá trị cao nên uy tín thương hiệu, khả năng bảo đảm chất lượng vàng, kiểm định chính xác là điều bắt buộc.

3. Năng lực quản trị ngoại tệ: Việc nhập khẩu vàng ảnh hưởng trực tiếp tới cán cân thanh toán và dự trữ ngoại hối. Do đó, các doanh nghiệp phải chứng minh được năng lực quản lý nguồn ngoại tệ, tránh hiện tượng “vơ vét” ngoại tệ từ thị trường trong nước.

Việc mở rộng nhập khẩu vàng cần gắn với các biện pháp kiểm soát rủi ro, chẳng hạn như áp dụng thuế nhập khẩu trong những giai đoạn cần kiểm soát dòng ngoại tệ, hoặc quy định các mức giới hạn giao dịch nhằm tránh đầu cơ, thổi giá.

Huy động vàng trong dân: Tài sản cần được chuyển hóa thành nguồn lực phát triển

Hiện nay, ước tính trong dân còn giữ hàng trăm tấn vàng vật chất dưới dạng cất trữ. Đây là nguồn tài sản lớn chưa được huy động phục vụ cho đầu tư, phát triển sản xuất. Chính vì vậy, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề cập đến việc cần nghiên cứu thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia, hoặc cho phép vàng được giao dịch qua Sở giao dịch hàng hóa như các mặt hàng thiết yếu khác.

Theo đó, cần chuyển đổi hình thức tích trữ vàng vật chất sang tích trữ vàng qua tài khoản, tức là người dân có thể sở hữu vàng dưới dạng tín chỉ điện tử. Điều này không chỉ an toàn hơn, mà còn giảm thiểu chi phí lưu giữ, giảm áp lực nhập khẩu vàng vật chất.

Lợi ích của giao dịch vàng qua tài khoản:

• Người dân có thể mua bán vàng dễ dàng, nhanh chóng qua hệ thống điện tử, không phải xếp hàng, mang vác.

• Doanh nghiệp giảm gánh nặng chế tác, gia công vàng miếng.

• Tạo điều kiện để doanh nghiệp sử dụng lượng vàng ký gửi vào hoạt động sản xuất kinh doanh, hạn chế phải nhập khẩu thêm vàng.

• Góp phần ổn định giá vàng, giảm tình trạng đầu cơ, sốt giá cục bộ.

Tuy nhiên, việc phát triển mô hình này đòi hỏi một hệ sinh thái pháp lý và công nghệ đồng bộ, cùng với sự giám sát chặt chẽ của Nhà nước để bảo vệ quyền lợi người dân và tránh rủi ro tài chính.

Không khuyến khích đầu cơ vàng – Phải áp dụng thuế để điều tiết

GS.TS Hoàng Văn Cường cho rằng, mua vàng để cất trữ là nhu cầu chính đáng, tuy nhiên, mua vàng để đầu cơ kiếm lời từ chênh lệch giá không mang lại giá trị cho nền kinh tế. Nhà nước cần có chính sách điều tiết hợp lý, chẳng hạn như:

• Áp thuế giao dịch với các hành vi đầu cơ vàng.

• Hạn chế tần suất giao dịch trong một khoảng thời gian nhất định.

• Đánh thuế lợi nhuận thu được từ kinh doanh vàng, tương tự như đánh thuế thu nhập từ chứng khoán hay bất động sản.

Mục tiêu là chuyển dòng tiền từ đầu cơ vào vàng sang đầu tư vào các lĩnh vực sản xuất, dịch vụ có giá trị gia tăng thực sự.

Phát triển các kênh đầu tư thay thế: Giảm hấp dẫn của vàng

Một trong những nguyên nhân người dân tích trữ vàng là do thiếu kênh đầu tư hấp dẫn và an toàn. Vì vậy, theo chỉ đạo của Tổng Bí thư, cần song song với cải cách thị trường vàng là phát triển các kênh đầu tư thay thế như:

• Trái phiếu doanh nghiệp an toàn, có bảo lãnh.

• Các quỹ đầu tư chỉ số hoặc quỹ tín thác có sự quản lý minh bạch.

• Giao dịch hàng hóa, bất động sản với pháp lý rõ ràng.

• Tài khoản tiết kiệm ngân hàng với lãi suất cạnh tranh.

Khi các kênh đầu tư này phát triển và tạo được niềm tin, sức hút của vàng như công cụ đầu tư sẽ giảm, giúp thị trường vàng ổn định hơn, tránh hiện tượng “vàng hóa” quay trở lại.

Kết luận: Đã đến lúc cải cách toàn diện thị trường vàng

Việc xóa bỏ độc quyền vàng miếng là bước đi cần thiết để thiết lập một thị trường vàng minh bạch, cạnh tranh, đáp ứng được yêu cầu phát triển của nền kinh tế trong giai đoạn mới. Sự thay đổi này không chỉ giúp giảm chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới, mà còn mở ra cơ hội lớn để huy động nguồn lực vàng trong dân, phục vụ cho đầu tư phát triển.

Tuy nhiên, quá trình này đòi hỏi một lộ trình rõ ràng, với cơ chế kiểm soát chặt chẽ nhưng linh hoạt, nhằm đảm bảo ổn định vĩ mô, tránh tình trạng đầu cơ, thao túng thị trường. Đồng thời, cần đẩy mạnh truyền thông, tuyên truyền để người dân hiểu rõ bản chất của thị trường vàng tài khoản, giảm dần tâm lý “vàng vật chất” vốn đã ăn sâu nhiều năm trong đời sống người Việt.

Thị trường vàng không thể đứng ngoài dòng chảy đổi mới. Việc chuyển mình từ thế độc quyền sang mô hình mở, minh bạch, có quản lý hiệu quả sẽ là bước đi quyết định để khơi thông một nguồn lực quý giá, đồng thời củng cố niềm tin của người dân vào chính sách tiền tệ và năng lực điều hành của nhà nước. Đây không chỉ là một giải pháp kinh tế, mà còn là một chiến lược dài hạn để xây dựng nền tài chính hiện đại, ổn định và hội nhập.

Nếu bài viết này của Singhang mang lại thông tin hữu ích cho bạn, vui lòng Like và Share để bạn bè của bạn cùng đọc nhé!